Մարդն ինչքան մեծ է լինում, այնքան համեստ է լինում»

ԱՇԽԱՐՀՆ ԱՐՏԻՍՏԻ ՊԱՏՈՒՀԱՆԻՑ
Հրաչյա Ղափլանյանի անվան Երևանի պետական դրամատիկական թատրոնում բեմական կենսագրության զգալի հատվածն ապրած և այսօր էլ հանդիսատեսին իր խաղով գերող ՎԼԱԴԻՄԻՐ ՄՍՐՅԱՆԻ մասնագիտական և մարդկային արժանիքները գնահատված են թե՛ մեր երկրի ղեկավարների, թե՛ հասարակության կողմից: Ձեզ ենք ներկայացնում առանձին պատառիկներ արտիստի խոհերից և ապրած կյանքի հիշողություններից:
ԿՅԱՆՔԻ ՃԱՆԱՊԱՐՀԻՆ
«Հիշում եմ, թե ինչպիսի ուսուցիչներ եմ ունեցել: Մեր ժամանակ դպրոցը ոչ միայն գիտելիք էր տալիս, այլև երեխային մարդ էր դարձնում: Մի բան, որ այսօր չկա դպրոցում: Մի դասատու ունեինք, ռուսերեն էր դասավանդում: Ամբողջ դասարանով սիրահարված էինք նրան: Ոչ թե գեղեցիկ արտաքինի համար, թեև արտաքինով էլ շատ գեղեցիկ էր, այլ պահվածքի: Դերասանուհու նման էր վարում դասը: МХАТ-ի մասին էր խոսում, Վախթանգովի թատրոնի, Դոստոևսկու: Եվ այդ ամենը՝ ծրագրից դուրս: Հասկանալի է, որ դպրոցական ծրագիրը կարևորում են, բայց մարդ դառնալու համար միայն ծրագրային գիտելիքները բավարար չեն:
Սովորել եմ Երևանի թատերական ինստիտուտում՝ մեծ ռեժիսոր Արմեն Գուլակյանի կուրսում (մոսկովյան հաստատություններում սովորելուն խանգարեց ակցենտս): Իմ կուրսից էին Յուրի Ամիրյանը, Ժենյա Ավետիսյանը, Ժաննա Ամիրջանյանը, Վրեժ Հակոբյանը, Լաուրա Գևորգյանը:
Շատ դժվար կյանք եմ ունեցել: Տարիներով բեմում նիզակ եմ բռնել, ընդամենը մեկ-երկու բառ եմ ասել: Մի շրջան ռուսական թատրոնում աշխատեցի: Սարոյանի «Կորի՛ր, ծերուկ» պիեսում վիրտուոզ դաշնակահարի դեր էի կատարում, որը ջազ էր նվագում: Համր, անհաղորդ դեր էր, մի քանի րոպե էի լինում բեմում, բայց ծափերով մտնում էի, ծափերով դուրս գալիս: Հետագայում քննադատները գրեցին, որ դա ամենասարոյանական կերպարն էր ներկայացման մեջ: Սա ինձ համար մեծ գնահատական էր: Արտիստի մասնագիտությունը ահավոր դժվար մասնագիտություն է: Ես դեմ եմ եղել, որ իմ երեխաները դերասան դառնան, թեև այսօր արդեն թոռս էլ է խաղում: Իմ ծնողներն էլ էին դեմ, որ ես և քույրս՝ Ժասմենա Մսրյանը, դերասան դառնանք: Ծնողներս նույնպես դերասաններ էին, ՀՀ վաստակավոր արտիստներ: Իրենց ամբողջ կյանքը նվիրել են Ալավերդու, ապա՝ Վանաձորի թատրոններին: Եվ երբ հրավեր էին ստանում աշխատելու Երևանում, ասում էին, որ գավառում էլ մարդիկ կան, գավառին էլ է թատրոն պետք, ու իրենք պիտի մնան Վանաձորում»:
ԹԱՏՐՈՆ
«Թատրոնն այնպիսի օրգանիզմ է, որ վաղ թե ուշ մեռնում է: Խոսքը վերաբերում է առանձին այս կամ այն թատրոնին, հատկապես այն թատրոններին, որոնք սերնդափոխություն չեն ունենում: Բայց որ թատրոնը, իբրև երևույթ, ընդհանրապես մահանա, անհնար է: Քանի դեռ մարդկությունը կա, թատրոնի անհրաժեշտությունը կա: Շոու-մոուները սուտի-մուտի բաներ են, ժամանակավոր բնույթ են կրում, փուչիկի նման այսօր կան, վաղը պայթելու են: Եթե շոու է, պիտի շատ շքեղ լինի, որ կարողանա երկար ապրել: Իսկ թատրոնը պիտի ապրի, պիտի մնա: Ղափլանյանը դրամատիկական թատրոնն ստեղծեց մի այնպիսի ժամանակաշրջանում, որ նման գործ անելն անհնար էր: Հիմա սունկի պես կարող են աճել նոր թատրոններ, բայց այն թվերին դա շատ դժվար էր: ՈՒ մենք զինվորի նման արշավեցինք, և թատրոնը երբեք կանգ չառավ: Ծանր պահեր ունեցավ, բայց, փառք Աստծո, այսօր կա, ապրում է, և սերնդափոխություն է կատարվում: Արդեն 33 տարի է, որ խաղում եմ Հերոստրատ: Սա Գինեսի գրքում գրելու բան է: Խաղում եմ, որովհետև սիրում եմ այդ դերը: Ներկայացումը քայլում է ժամանակի հետ, ամեն անգամ մի նոր բան եմ մտցնում խաղիս մեջ: Հենց դրա շնորհիվ էլ չեմ հոգնում, չեմ ձանձրանում այդ կերպարից: Եղել են բազմաթիվ դերեր, որոնք խաղացել ու կարճ ժամանակ անց մոռացել եմ: Բավական շատ եմ խաղացել նաև հեռուստաթատրոնում: Առաջիկայում կխաղամ մի նոր ներկայացման մեջ, որտեղ կմարմնավորեմ իմ կերպարը»:
ՊԱԳԱՆԻՆԻ ԵՎ ԱՅԼՔ
«Պագանինին շատ մեծ արձագանք գտավ ոչ միայն մեզ մոտ՝ Սովետմիությունում, այլև նրա սահմաններից դուրս: Ես դրանից չմեծամտացա, ընդհակառակը, ավելի բարիացա: Նույն բանը տեսնում եմ մեր շախմատիստների մոտ: Մարդիկ աշխարհով մեկ փառաբանվել են, բայց այնքան համեստ են, այնքան ամաչկոտ: Իսկ այսօրվա աստղիկները մի երգ են ձայնագրում, արդեն իրենց մեծություն են համարում: Պագանինին 1982-ին ամբողջ ժողովուրդն էր նայում: Գիտեմ, որ շատ երեխաներ այդ ֆիլմը դիտելուց հետո գնացել, ջութակ նվագել են սովորել: Ինձ հազարավոր նամակներ էին գրում՝ տարբեր քաղաքներից. գրում էր և՛ ութ տարեկան երեխան, և՛ մեծահասակը: ՈՒզեմ, թե չուզեմ, պիտի խոստովանեմ, որ Պագանինին իմ ամենամեծ դերն է եղել կինոյում: Դրանից հետո դրսից բազմաթիվ հրավերներ եմ ունեցել, նկարահանվել եմ Բելառուսում, ՈՒկրաինայում, «Մոսֆիլմում»: Մի դեր ունեմ, որ շատ քիչ մարդիկ են տեսել: Նկարահանվել է Տաջիկստանում, Այթմատովի սցենարով: Կոչվում է «Смерч»: Ռեժիսորն է Բակո Սադիկովը: Խաղացել եմ ցեղապետի դեր՝ շատ հետաքրքիր ու գլխավոր դեր: Ինչ վերաբերում է «Հայֆիլմին», այստեղ ես շատ ուշ հայտնվեցի՝ 36 տարեկանում: 1973-ին խաղացի Արման Մանարյանի «Վերադարձ» ֆիլմում: Դա եղավ իմ դեբյուտը «Հայֆիլմում»: Այնտեղ թայֆայություն էր տիրում: Ինչ ֆիլմ նկարահանվում էր, խաղում էին միևնույն դերասանները՝ Ֆրունզիկ, Խորիկ, Սոս: Իրենց դերերն էին, թե ոչ, իրենց սազում էին այդ կերպարները, թե ոչ, միևնույն է, իրենք էին խաղում: Հետագայում՝ անկախության շրջանում, խաղացի Տիգրան Խզմալյանի «Պեռլեկինո կամ օդից էլ թեթև» և Վիգեն Չալդրանյանի «Լռության սիմֆոնիա» ֆիլմերում: Կարծում եմ՝ Պագանինիից հետո «Հայֆիլմում» վախեցան ինձ նկարահանել: Իմ խաղն արդեն տեսել էին, և եթե ես որևէ ֆիլմում վատ խաղայի, ապա կհասկացվեր, որ դա իմ թուլությունից չէ, այլ ռեժիսորի, սցենարիստի: Անգամ փոքր դերեր խաղալու չէին հրավիրում, թեև ինձ համար փոքր ու մեծ դերեր չկան: Շատ ավելի դժվար է փոքր դեր խաղալ, քան ծավալուն, մեծ ասելիք ունեցող դեր: Իհարկե, ասեմ, որ Պագանինիի հաջողությունից հետո բնավ չզգացի, որ իմ շուրջ նախանձի մթնոլորտ է ստեղծվել: Ընդհակառակը, իմ կոլեգաներն ինձ շատ բարձր գնահատեցին և շատ ջերմ էին վերաբերվում: Իմ շատ սիրելի ընկեր, շատ մեծ դերասան Լևոն Թուխիկյանը դուրս եկավ, գրկախառնվեց ինձ հետ ու գոռաց. «Победа!!!»: Նույն ջերմ վերաբերմունքը տեսել եմ Ֆրունզի կողմից, ում վերջին տարիների ամենամոտ ընկերը ես եմ եղել, բայց երբեք չեմ գովազդել դա: Նա մեծ ողբերգակ էր և շատ խոցելի մարդ: Ֆրունզն ինձ առաջարկեց խաղալ իր «Հատակում» ֆիլմում: ՈՒ թեև նա ինքն էր որոշել խաղալ իմ ուզած դերը, բայց մեկ փորձից հետո ասաց. «Դու պիտի խաղաս, ինձնից լավ ես խաղում»: Այդ մեծությունը, այդ մեծ մարդն իր տեղը զիջեց ինձ: Երբ մարդը մեծ է, չի գնա փոքր քայլերի, չի լինի մանրախնդիր: Մարդն ինչքան մեծ է լինում, այնքան համեստ է լինում: Ես ուզում եմ, որ սա իմանան մեր ջահելները: Տաղանդավոր մարդկանց պետք է փայփայել, միջակություններն ու անտաղանդներն իրենք կգտնեն իրենց ճանապարհը: Տաղանդավոր մարդիկ անպաշտպան են, իսկական երեխա: Գոհար Գասպարյանի, Օհան Դուրյանի, Սոս Սարգսյանի, Մհեր Մկրտչյանի նման մարդիկ չափազանց համեստ են, ուղղակի երեխաներ»:
ՄԻՇՏ ՉԷ, ՈՐ ԼԱՎ ԴԵՐԱՍԱՆԸ ԼԱՎ ՄԱՆԿԱՎԱՐԺ Է
«Միշտ չէ, որ լավ դերասանը լավ մանկավարժ է: Յուրահատուկ ձիրք է պետք, որպեսզի կարողանաս ուսուցանել այն, ինչ դու անում ես: Իմ մեջ այդ ձիրքը չեմ զգում: Չնայած մարդիկ կան, որ կապ չունեն արվեստի հետ, բայց դպրոց ունեն, օրինակ՝ հումորի դպրոց: Հումոր դասավանդելը ո՞րն է: Մարդու մեջ հումորը կա՛մ կա, կա՛մ չկա: Դա աստվածատուր բան է: Մարդ կա՝ շատ լավ է պատմում անեկդոտ, մարդ էլ կա՝ ուղղակի չի կարողանում պատմել: Օրինակ՝ ես չեմ կարողանում, իսկ կինս լավ է պատմում, և միշտ, երբ ուզում եմ որևէ անեկդոտ պատմել, ինձ լռեցնում ու ինքն է պատմում»:
ՄԵՐ ՔԱՂԱՔԸ
«Մեր քաղաքի կենտրոնը շատ լավ կառուցվեց: Բայց բավակա՛ն է, կենտրոնը բա՛ց թողեք: Արդեն օդ չկա, այնքան է ամեն ինչ իրար վրա կուտակվել: Շատ ուրախ եմ, որ Աջափնյակում եմ ապրում և մաքուր օդ եմ շնչում: Երբ ամռանն իջնում եմ կենտրոն, շունչս կտրվում է: Եղբա՛յր, հերի՛ք է, հանգի՛ստ թողեք կենտրոնը: Մի քիչ կանաչապատե՛ք, որ մարդիկ շնչեն: Մանավանդ օպերայի շրջակայքը շատ վատ է նայվում: Փչացել է ամբողջ թամանյանական գեղեցկությունը: Կենտրոնը սովորաբար լինում է օֆիսների, հիմնարկությունների տարածք, իսկ ապրելու համար մարդիկ ձգտում են դեպի ծայրամասեր, քաղաքից դուրս ընկած հատվածներ: Մեզ մոտ հակառակն է: Իհարկե, ես կողմնակից եմ, որ քաղաքը կառուցվում է: Երբեմն ասում են, թե աղավաղվել է մեր վարդագույն Երևանը, բայց այդ վարդագույն քաղաքը փոշու մեջ կորած էր ու արդեն այնքան էլ վարդագույն չէր: Հիմա էլ է փոշոտ, քանի որ շինարարություն է ընթանում: Բայց հետագայում մենք պիտի մաքուր պահենք մեր Երևանը, ծխուկը չգցենք գետնին, ոչինչ չթափենք փողոցներում: Մենք մեր մեջ պիտի դաստիարակենք այդ կուլտուրան: Շատ ենք աղտոտում Երևանը»:
Կարինե ՌԱՖԱՅԵԼՅԱՆ

Մեկնաբանություններ